Stożek rogówki – leczenie

Stożek rogówki to schorzenie, które polega na stopniowym wypukleniu i ścieńczeniu rogówki, co prowadzi do zaburzeń widzenia. Występuje zwykle w młodym wieku i może prowadzić do pogorszenia wzroku, jeśli nie zostanie odpowiednio leczone. Wczesne rozpoznanie i podjęcie odpowiednich działań leczniczych są kluczowe dla poprawy jakości życia pacjentów.

Leczenie stożka rogówki zależy od stopnia zaawansowania choroby. W początkowych stadiach stosuje się korekcję wzroku za pomocą okularów lub soczewek kontaktowych, w tym specjalistycznych soczewek twardych, hybrydowych lub skleralnych, które poprawiają jakość widzenia. W przypadku bardziej zaawansowanych zmian stosuje się terapię cross-linking (CXL), która wzmacnia rogówkę, stabilizując ją i zatrzymując progresję choroby. W najcięższych przypadkach, gdy inne metody zawodzą, może być konieczny przeszczep rogówki (keratoplastyka). Kluczowa jest wczesna diagnoza, która pozwala na skuteczne leczenie i poprawę jakości widzenia pacjenta.

Korekcja wzroku w początkowych stadiach – okulary i soczewki kontaktowe

W początkowych stadiach stożka rogówki korekcja wzroku za pomocą okularów lub soczewek kontaktowych jest jednym z pierwszych sposobów leczenia. Okulary mogą pomóc w poprawie widzenia, ale w wielu przypadkach nie zapewniają wystarczającej jakości, ponieważ stożek rogówki powoduje nieregularności w kształcie rogówki, co prowadzi do zniekształceń obrazu, dlatego w takich przypadkach stosuje się soczewki kontaktowe, które mogą lepiej korygować te zmiany. Standardowe soczewki kontaktowe często nie przynoszą oczekiwanych rezultatów, dlatego lekarze rekomendują twarde soczewki gazoprzepuszczalne (RGP). Tego rodzaju soczewki mają sztywniejszą strukturę i doskonale dopasowują się do nieregularnej powierzchni rogówki, co pozwala na poprawę jakości widzenia. 

Specjalistyczne soczewki kontaktowe (twarde, hybrydowe, skleralne)

Dla osób z bardziej zaawansowanymi objawami stożka rogówki, standardowe soczewki kontaktowe mogą okazać się niewystarczające. W takich przypadkach zaleca się użycie specjalistycznych soczewek kontaktowych, które są zaprojektowane z myślą o nieregularnych powierzchniach rogówki, takich jak twarde soczewki gazoprzepuszczalne (RGP), soczewki hybrydowe oraz skleralne. Każdy z tych rodzajów soczewek ma swoje unikalne właściwości, które pomagają w poprawie jakości widzenia, zapewniając lepsze dopasowanie do zmienionych kształtów rogówki.

Twarde soczewki gazoprzepuszczalne (RGP) są jednym z najczęściej stosowanych rozwiązań w leczeniu stożka rogówki. Charakteryzują się sztywniejszą konstrukcją w porównaniu do tradycyjnych soczewek miękkich, co sprawia, że doskonale dopasowują się do nieregularnej powierzchni rogówki. Dzięki swojej sztywności, twarde soczewki RGP tworzą na powierzchni oka płynny film łzowy, który pomaga wyrównać nierówności rogówki i poprawia jakość widzenia. Dodatkowo, soczewki te zapewniają lepszą ostrość obrazu i mniejsze zniekształcenia, co jest szczególnie ważne w przypadkach stożka rogówki, gdzie nieregularności mogą powodować poważne problemy ze wzrokiem.

Soczewki hybrydowe to kolejna opcja, która łączy zalety soczewek twardych i miękkich. Mają one twarde centrum, które odpowiada za korekcję wzroku i zapewnia ostrość widzenia, a miękka otoczka wokół soczewki zapewnia wygodę noszenia, redukując uczucie dyskomfortu, które może występować w przypadku soczewek twardych. Dzięki tej konstrukcji soczewki hybrydowe oferują wysoki komfort, a jednocześnie skuteczną korekcję w przypadkach bardziej zaawansowanego stożka rogówki, gdzie nieregularności rogówki są bardziej wyraźne.

Soczewki skleralne to najbardziej zaawansowana opcja wśród soczewek kontaktowych stosowanych w leczeniu stożka rogówki. Są one większe od standardowych soczewek kontaktowych i zakrywają całą rogówkę, sięgając aż do twardówki (białej części oka). Ich główną zaletą jest to, że tworzą większą komorę łzową między soczewką a rogówką, co pozwala na lepsze wyrównanie nierówności rogówki i zmniejsza dyskomfort. Soczewki skleralne są szczególnie skuteczne w przypadkach, gdy inne soczewki nie zapewniają wystarczającej korekcji lub powodują dyskomfort. Dzięki swojej dużej średnicy i szczelnemu dopasowaniu do oka, soczewki skleralne zapewniają stabilność obrazu, doskonałą ostrość widzenia oraz wysoki komfort przez cały dzień.

Wszystkie te soczewki wymagają odpowiedniego dopasowania przez specjalistę, ponieważ każda z nich ma swoje unikalne właściwości, które trzeba dopasować do indywidualnych potrzeb pacjenta. 

Terapia cross-linking (CXL) – jak działa i kiedy jest zalecana?

Terapia cross-linking (CXL), znana również jako "wzmocnienie rogówki" jest jedną z najnowszych metod leczenia stożka rogówki. Proces ten polega na zastosowaniu promieniowania ultrafioletowego (UV) w połączeniu z substancją chemiczną, najczęściej riboflawiną (witaminą B2), która pełni rolę aktywatora. Terapia ta ma na celu wzmocnienie struktury rogówki, poprawę jej stabilności oraz zatrzymanie postępującego wypuklenia, które charakteryzuje to schorzenie.

• Jak działa terapia cross-linking? 

Zabieg cross-linking opiera się na zastosowaniu promieniowania UV, które, działając na nałożoną na rogówkę riboflawinę, wywołuje reakcje chemiczne powodujące tworzenie się nowych wiązań między cząsteczkami kolagenu w rogówce. Te dodatkowe wiązania (tzw. "cross-linking") znacznie zwiększają sztywność rogówki, co sprawia, że staje się ona bardziej odporna na dalsze deformacje. Ponadto, terapia poprawia stabilność rogówki, co ma na celu zahamowanie postępu stożka oraz poprawę jakości widzenia. Dzięki tej metodzie możliwe jest zatrzymanie degeneracji rogówki, co zmniejsza ryzyko konieczności przeszczepienia rogówki w przyszłości.

• Kiedy zaleca się terapię cross-linking? 

Terapia cross-linking jest szczególnie skuteczna w początkowych i średnich stadiach stożka rogówki, gdy choroba nie jest jeszcze w pełni zaawansowana. W tych fazach stożek rogówki nadal jest stabilny i nie doszło do nadmiernego osłabienia struktury rogówki, co umożliwia skuteczne działanie tej metody. Zabieg może również być zalecany u pacjentów, u których stożek rogówki postępuje w szybkim tempie, pomimo stosowania soczewek kontaktowych czy innych metod korekcji wzroku.

W przypadkach zaawansowanego stożka rogówki, gdzie struktura rogówki jest już bardzo osłabiona, cross-linking może również pomóc, choć jego skuteczność może być ograniczona, a wyniki mogą nie być tak spektakularne, jak w początkowych stadiach choroby. Terapia jest zazwyczaj stosowana wtedy, gdy inne metody leczenia, takie jak soczewki kontaktowe, nie przynoszą wystarczających rezultatów.

• Przebieg zabiegu i rekonwalescencja 

Zabieg cross-linking jest wykonywany w znieczuleniu miejscowym, polegającym na zakropleniu do oka specjalnych kropli znieczulających. Podczas procedury na rogówkę nakłada się riboflawinę, a następnie naświetla ją promieniami UV przez określony czas. Cały proces trwa zwykle około 30 minut i jest stosunkowo bezpieczny. Po zabiegu pacjent zazwyczaj może wrócić do domu tego samego dnia, chociaż przez kilka dni może odczuwać pewien dyskomfort, taki jak uczucie piasku w oku. W tym czasie konieczne jest stosowanie kropli przeciwzapalnych i nawilżających, aby wspomóc proces gojenia.

Przeszczep rogówki (keratoplastyka) – kiedy jest konieczny?

W najbardziej zaawansowanych stadiach stożka rogówki, kiedy inne metody leczenia, takie jak soczewki kontaktowe, terapia cross-linking czy korekcja wzroku, nie przynoszą już zadowalających rezultatów, konieczne może być przeprowadzenie przeszczepienia rogówki, znanej również jako keratoplastyka. Jest to poważna procedura chirurgiczna, która polega na wymianie uszkodzonej, zdeformowanej rogówki pacjenta na zdrową rogówkę pobraną od zmarłego dawcy. Keratoplastyka jest ostatecznym rozwiązaniem, stosowanym w przypadkach, gdzie inne opcje leczenia nie mogą już zapewnić poprawy jakości widzenia lub zatrzymania postępu choroby.